Vlaamse beweging, sociale beweging
In WT 2021/1, het tijdschrift van het ADVN over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, verdiept politicoloog Edi Clijsters zich in de mislukte alliantie tussen de Volksunie en de Vlaamse Demokraten anno 1965, die samenloopt met de beginjaren van zowel het VABT als de VVB.
De beginjaren van de VVB
De VVB werd opgericht in 1956, in een context waarbij de Vlaamse beweging overeind krabbelde uit collaboratie en repressie. Van meet af aan stelde ze duidelijk ‘boven de partijpolitieke, sociale of levensbeschouwelijke grenzen’ te gaan werken, met als doel ‘een nieuwe bredere dynamiek op gang te brengen’ waarbij ‘nieuwe, bredere ordewoorden onder de aandacht’ zouden gebracht worden. ‘Actieve medewerkers’ werden gerekruteerd op ‘een bredere basis dan de catacombenstrijders’.
Even zag het er naar uit dat dit plan de wind in de zeilen had. ‘Maar precies vanwege’ het opzet om los van partijpolitieke grenzen te gaan werken, ‘en naarmate de standpunten en eisen radicaliseerden’ gingen‘bepaalde leden of afdelingen afhaken omdat zij het met de radicalere koers niet eens waren’. Niet de tegenstelling tussen Vlamingen en Franstaligen was daarbij de oorzaak van de onenigheid, zo stelt Edi Clijsters vast, wél ‘het doorwerken van de twee andere traditionele conflictdimensies’.
Een aantal vrijzinnigen verlieten als eersten de VVB. De overtuiging, ‘bij enkele leidende elementen in de VVB (…) die sinds 1960-1961 de Vlaamse voorhoede vormden, dat een volwaardige Vlaamse emancipatie niet alleen staatkundige maar ook grondige sociaal-economische structuurhervormingen vereiste’ vormde het tweede struikelblok. En betekende, zo analyseert de auteur, zelfs de doodsteek van het VABT.
Een aantal kopstukken, zoals Wilfried Martens of Maurits Coppieters, verdwenen, ontgoocheld, richting partijpolitiek. De ongeziene mobilisering van de Vlaamse samenleving, die door de marsen op Brussel tot stand kwam, nam zienderogen af om nooit meer hetzelfde hoogtepunt te bereiken.
Daar waar aanvankelijk, zelfs in de partijpolitiek, nog werd volgehouden dat ‘Vlaamse en algemeen sociale beweging elkaar dienen te doordringen’ werd voortaan, voorzichtig, uitsluitend ingezet op ‘dat ene grotere doel: ‘volk worden’ ‘.
Sociaal van nature
De Vlaamse beweging is van nature een sociale beweging. Ze ontstond en was op haar sterkste wanneer ze het opnam voor de taalkundig en strafrechtelijk onderdrukten in de 19de eeuw ; toen ze, na WO I, enkelvoudig stemrecht en onderwijs in eigen taal bekwam; en ze herrees, na de duistere episode uit de tweede wereldoorlog, rond het feit dat het Vlaamse volk, bewust van het feit dat het nu sociaal-economische hefbomen had verworven, ook verder zijn hegemonie wou gaan vestigen.
Cultureel, dankzij definitief afgebakend Vlaams grondgebied en verder uitgebreide taalwetgeving, institutioneel door aanspraak te maken op meer eigen bevoegdheden.
Hegemonie weerspiegelt de belangen van de hele Vlaamse natie
Hegemonie kan maar in stand worden gehouden wanneer, naast het controleren van het staatsapparaat, andere groepen, die niet aan de macht zijn, zich ook kunnen vinden in het mens- en wereldbeeld van de heersende klasse.
Om de hegemonische klasse te worden – en de meerderheid van de Vlamingen te overtuigen – is het noodzakelijk om af te stappen van het idee dat het volstaat om “Vlaanderen te veroveren” louter en alleen door te streven naar een numerieke politieke meerderheid.
Antonio Gramsci verduidelijkt : ‘Elke historische handeling kan slechts het werk zijn van de ‘collectieve mens’ wat dus vóóronderstelt dat een ‘socio-culturele’ eenheid moet worden bereikt, waardoor een menigvuldigheid van verspreide ‘willen’, gericht op uiteenlopende doelstellingen, worden samengesmolten en gericht op één zelfde doel, op grond van een (gelijke) en gemeenschappelijke wereldbeschouwing’.
Staatsvorming is, met andere woorden, een nationaal gebeuren dat alle dimensies van de samenleving en alle groepen, over alle partijpolitieke grenzen heen, binnen de samenleving aanbelangt. Waarbij de Vlaamse beweging zich niet mag laten reduceren tot, bij voorbeeld, een ‘transfer-’ of ‘centen’ beweging die inhakt op de collectieve ‘Waal-in-de-hangmat’ maar dient in te zetten, positief en toekomstgericht, op datgene wat onze natie vorm geeft om ze zo verder te laten uitgroeien tot een volwaardige, onafhankelijke staat.
ONAF, het ledenmagazine van de VVB
Categorieën
Bekijk hier de cartoons van Van Mol
Archief nieuwsberichten
En waarbij de beweging niet mag blijven vervallen in oude, gedateerde demonen zoals collaboratie en repressie. Enkel de tegenstanders van Vlaams nationalisme hebben er belang bij om dit, na meer dan 75 jaar, nog steeds te blijven oprakelen. Dergelijke pagina’s uit het verleden worden best voorgoed omgedraaid.
Tot de Vlaamse beweging er in slaagt om zichzelf opnieuw duidelijk op de kaart te zetten als een sociale beweging, en van het verhaal van Vlaamse onafhankelijkheid een positief en toekomstgericht verhaal van alle Vlamingen maakt, zal ze nooit grond vinden om uit te groeien tot de hegemonische klasse binnen de Vlaamse maatschappij.
En daartoe dient ook de VVB verder te werken aan een sociaal, verbindend én inclusief verhaal voor álle Vlamingen.
Hilde Roosens
Deel dit bericht op uw sociale mediakanalen of verzend de link met een E-post bericht.
De Vlaamse Volksbeweging een duwtje in de rug geven? Uw steun zorgt ervoor dat de Vlaamse Volksbeweging haar werk kan blijven uitvoeren. Bovendien krijg je jaarlijks vanaf een bedrag van €40 een fiscaal attest.