- 11/02/2021
- 13:08
Géén vier gewesten
Nieuwjaar is traditioneel het moment waarop door verschillende partijen een aantal ballonnetjes worden opgelaten. Zo ging het dit jaar over de toekomst van het land, met 2, 3 of meer gewesten en/of gemeenschappen waarbij steevast de toekomst van Brussel op het menu staat.
Het Vlaams Komitee voor Brussel zorgt, in de Brusselse Post van januari, voor een overzicht van de standpunten van de betrokken partijen en bekijkt de mogelijke gevolgen. Voor Brussel, voor Vlaamse onafhankelijkheid, en voor onze financiën.
Bernard Daelemans
Voorzitter Vlaams Komitee voor Brussel
Geen vier gewesten maar Vlaamse verankering en Frans-Brusselse autonomie
In enkele belangwekkende eindejaarsinterviews heeft Bart De Wever een politieke stand van zaken opgemaakt. De N-VA-partijleider mikt op 2024 om zijn ‘historische opdracht’ waar te maken : de omslag naar een confederaal België. Volgens hem is Paul Magnette er klaar voor om komaf te maken met de hybride opdeling en versnippering van bevoegdheden en moeten de deelstaten ook voor hem uiteindelijk de lakens uitdelen inzake gezondheidszorg, arbeidsmarkt enzoverder.
Twee vraagstukken blijven echter nog hangende : de ene betreft de omvang van de financiële solidariteit waar Vlaanderen zich na een verdere opdeling toe zou verplichten, de andere betreft de positie van Brussel, waar de Franstaligen maar wat graag de hand op willen leggen. Van zijn kant sprak Magnette, ook al in een eindejaarsmedia-offensief, De Wever niet echt tegen. Bij een reorganisatie van de Belgische instellingen moeten er voor hem vier volwaardige gewesten komen waarbij de gemeenschappen zich uit Brussel moeten terugtrekken.
Band Wallonië en Brussel
Alvast de CD&V reageerde scherp op deze denkpiste, bij monde van Vlaams minister Benjamin Dalle. De partij herpakt zich duidelijk nadat ze bij de zesde staatshervorming helemaal afweek van haar traditionele programmatische lijn, die de band van de Vlaamse gemeenschap met de Brusselse Vlamingen vooropstelt. Zo kreeg het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bij de zesde staatshervorming met steun van CD&V culturele- en sportbevoegdheden en werd het kindergeld een bevoegdheid van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, terwijl de partij eerder van mening was dat deze bevoegdheid in Brussel door de Vlaamse, respectievelijk Franse Gemeenschap moet worden aangestuurd. De CD&V – die in Brussel het gros van zijn kiezers aan de N-VA verloor – komt hier nu gelukkig op terug, waarvan acte.
Het is zeer goed verdedigbaar dat de band tussen Wallonië en Brussel wordt losgemaakt. De Walen willen op cultureel en onderwijsvlak al lang een eigen pad uitstippelen zonder betutteling vanuit de Brusselse culturele wereld. Omgekeerd heeft het Brussels Franstalig onderwijs nood aan een eigen aanpak en inzet van middelen, in feite zou hier een heus rampenplan moeten worden in stelling gebracht. Geef de COCOF daarvoor meer armslag en middelen, dat zal voor Brussel een goede zaak zijn.
Gulle steun uit Vlaanderen
Dat wil echter niet zeggen dat Vlaanderen dezelfde weg op moet gaan en zijn vrij goed tot zeer goed werkende instellingen op het vlak van onderwijs, welzijn, gezondheid en cultuur in Brussel zomaar zou moeten opgeven en in handen leggen van de Brusselse bestuurders. Van in den beginne zijn alle Vlaamse voorzieningen in de hoofdstad tot stand gekomen met gulle steun uit Vlaanderen, in weerwil van alle mogelijke sabotagestrategieën van de Brusselse besturen en in samenspraak met de Brusselse Vlamingen. Zonder die financiële en politieke steun zouden deze laatsten trouwens al lang van het toneel zijn verdwenen. Er zijn geen redenen te bedenken waarom dit model van Vlaamse verankering in Brussel zou moeten gewijzigd worden.
Brussel Vlaamse hoofdstad
Niet voor niets is Brussel wel de Vlaamse (bij unanimiteit in het Vlaams Parlement) maar niet de Waalse hoofdstad geworden. Deze asymmetrische verhouding ligt in de lijn van de geschiedenis en van de onderscheiden belangen van beide volkeren en kan standhouden zolang de Belgische Staat als dusdanig bestaat en zelfs daarbuiten en daarna. Een aantal verstandige Franstalige bestuurders beseft ook dat de band met Vlaanderen voor Brussel zelf ook van kapitaal belang is.
Bernard Daelemans
Voorzitter Vlaams Komitee voor Brussel
Jan Degadt
Jan Degadt is een Vlaamse econoom en emeritus-hoogleraar aan de KU Leuven campus Brussel en nog promotor van diverse onderzoeksprojecten.
Merkwaardige Brusselse cijfers
Drie plus drie is vier
Bij het opbouwen van een (con-) federale staat hadden Vlamingen altijd al een voorkeur voor een constructie met twee partners (Nederlandstaligen en Franstaligen). Franstaligen doen het liever met drie partners (Vlaanderen, Wallonië en Brussel). De oplossing is ondertussen welbekend. Wij doen het met zes deelstaten: drie gemeenschappen plus drie gewesten. Het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering vertegenwoordigen zowel het Gewest als de Gemeenschap maar de andere entiteiten hebben elk hun eigen parlement en regering.
Is dat teveel? Neem het beleidsdomein volksgezondheid. De verantwoordelijkheden zijn opgedeeld en verspreid over ongeveer alle entiteiten. Het gevolg was een wonderbaarlijke vermenigvuldiging van ministers van Volksgezondheid. In de recente pandemie waren zelfs geleerde mediavirologen de tel kwijt (of deden alsof) wie voor wat bevoegd is.
Tijd voor een rondje staatshervorming? Tja, waarom niet? Onder de z.g. Zweedse coalitie van Charles Michel was er een afspraak om vooral niet te sleutelen aan een staatshervorming. Vandaag is er federaal een z.g. Vivaldi-coalitie onder leiding van Alexander De Croo. Antonio Vivaldi (1678-1741) was een Italiaanse (Venetiaanse) priester-toondichter die heerlijke muziek heeft nagelaten. De naam van zijn bekendste stuk is heel toepasselijk voor onze politiek: ‘De Vier Seizoenen’.
Het huidige regeerakkoord voorziet om eens na te denken over een mogelijke staatshervorming. Paul Magnette, voorzitter van de PS en dus van de grootste meerderheidspartij, heeft hiervoor geen vijf jaar nodig. Hij ziet het niet zitten met de proliferatie van parlementen en regeringen. Half december vorig jaar stelde hij een drastische vereenvoudiging voor. Voortaan doen wij het met vier entiteiten: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Duitstalig Oost-België. Geen federalisme dus met twee of met drie of met vijf of met zes maar met vier.
Reporters / STAG
Wat met voorstel Magnette?
Het voorstel van Magnette is een voorstel, niet meer of niet minder. Vooral interessant waren de reacties. Aan Vlaamse kant was er meteen een enthousiaste instemming van de voorzitter van Open VLD Egbert Lachaert. Journalist en analist Wouter Verschelden citeert een enthousiaste tweet van Lachaert: ‘Eens met Paul Magnette. Brussel is een kosmopolitische stad die je niet meer bestuurt vanuit andere gemeenschappen. Een eigen deelstaat en een lokaal niveau. Het zou efficiënter zijn’. Het komt er dus op neer dat de Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap hun bevoegdheden voor onderwijs, cultuur, welzijn en bijstand aan personen overdragen aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Reporters / QUINET
Brussels minister Elke Van den Brandt van Groen denkt in dezelfde richting. Tegenwind kwam er, merkwaardig, van Ahmed Laaouej, de Brusselse PS-topman (en fractievoorzitter van de PS in het federale parlement). Zoals verwacht reageerden de N-VA en het Vlaams Belang negatief. Ook de CD&V was afwijzend. De houding van N-VA en CD&V is logisch. De Vlaamse ministers voor Brussel (Benjamin Dalle, CD&V), Onderwijs (Ben Weyts, N-VA), Cultuur (Jan Jambon, N-VA) en Welzijn (Wouter Beke, CD&V) zouden hun bevoegdheden voor Brussel moeten overdragen aan het Brussels Gewest, waar hun partijen nota bene in de oppositie zitten.
© Danny Gys / Reporters
Bij de liberalen zijn er echter ook mensen die het telraam bovenhalen. Bijvoorbeeld Brussels minister Sven Gatz. Hij temperde het enthousiasme van zijn voorzitter met een belangrijk argument: centen. Het overdragen van de Vlaamse gemeenschapsbevoegdheden naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan alleen met het nodige budget. Hij kan het weten. In de vorige legislatuur was hij de Vlaamse Brusselminister, in de huidige legislatuur is hij de Brusselse budgetminister.
Over hoeveel geld gaat het eigenlijk? Hoeveel investeert de Vlaamse Gemeenschap eigenlijk in Brussel? De Vlaamse geldstroom naar Brussel wordt zorgvuldig gemonitord door de z.g. Gemengde Ambtelijke Commissie Brussel (GACB). Dat is een permanente samenwerkingscommissie van ambtenaren van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en van de administratie van de Vlaamse Gemeenschap. Wij citeren uit de webstek van Tracé Brussel, een Nederlandstalige Brusselse organisatie. De GACB ‘publiceerde haar rapport voor 2018, waaruit blijkt dat de Vlaamse investeringen in Brussel steeds hoger liggen. In 2012 investeerde de Vlaamse gemeenschap nog 768.686.188 euro, in 2017 ging het al over 933.308.004 euro. Met dat bedrag wordt de Brusselnorm gehaald: 5,19% van de totale uitgaven voor gemeenschapsaangelegenheden van de Vlaamse Gemeenschap (17.985.980.359 euro) gaat naar het hoofdstedelijk gewest.’
Jawel, het gaat dus over bijna een miljard euro voor Brussel. De woordvoerder van Sven Gatz, de toenmalige Vlaamse Brusselminister, gaf bijkomende uitleg over de beleidsdomeinen. ‘Onderwijs zorgt traditioneel voor het grootste aandeel van de Vlaamse investeringen in Brussel. In 2017 ging van de Vlaamse onderwijsbegroting € 649.747.000 naar Brussel. Dat bedrag vertegenwoordigt 5,99% van het totale Vlaams budget voor onderwijs, waardoor de Brusselnorm van 5% ruim gehaald wordt. (…) Maar liefst 9,74% van het budget Cultuur, Jeugd en Sport gaat naar Brussel. Voor Media is dit nog beter, met name 10,67%.
Het beleidsdomein Welzijn, Gezondheid en Gezin scoort het minst goed met 2,24%. Dit cijfer is traditioneel het laagste van alle gemeenschapsbevoegdheden. Dat ligt aan de historische achterstanden op dit terrein en aan het feit dat op dit beleidsdomein ook de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) actief is.’
'Boter bij de vis'
Ook in de huidige legislatuur wil Vlaanderen op deze weg verdergaan. De beleidsnota van de huidige Vlaamse Brusselminister Benjamin Dalle heeft niet voor niets als titel: ‘Een sterke band tussen Vlaanderen en Brussel’. Het weze duidelijk: het voorstel van Paul Magnette zal enkel haalbaar zijn als er ‘boter bij de vis’ is. Aan Vlaamse kant alleen al heeft Brussel ten minste een bijkomend miljard nodig.
Ook Franstaligen voelen nattigheid. De reeds eerder genoemde PS-fractieleider Ahmed Laaouej verklaart in Bruzz: ‘De gewesten versterken is een ding, maar je moet ook rekening houden met de Brusselse realiteit. Ik ben er ook niet van overtuigd dat de Vlamingen er mee akkoord zullen gaan dat Franstalige Brusselaars het Nederlandstalig onderwijs in Brussel gaan beheren’. En dan is er nog veel twijfel of het samenvoegen van het Franstalig en Nederlandstalig onderwijs in Brussel zal leiden tot de nodige kwaliteitsverbetering.
Vlaamse partijen staan soms met een opgestoken vingertje tegenover elkaar ‘U wil Brussel loslaten’. Op andere momenten is er een opgestoken vingertje ‘Brussel kost ons (te) veel geld’. En toch heeft Paul Magnette een grote verdienste. Na jaren van ‘communautaire stilstand’ en vage standpunten doet hij als voorzitter van een grote partij ten minste een klaar en duidelijk voorstel. Het verplicht alle partijen, ook de Vlaamse partijen, tot een klare en heldere stellingname over de verhouding Vlaanderen-Brussel. En dan moet de discussie over de hoofdstedelijke rol van Brussel nog beginnen. Vivaldi zal meer dan vier seizoenen nodig hebben.
Jan Degadt
10 januari 2021
ONAF, het ledenmagazine van de VVB
Categorieën
Bekijk hier de cartoons van Van Mol
Archief nieuwsberichten
Wat maakt een hoofdstad tot hoofdstad? Hoe groot moet zo’n stad zijn, hoeveel inwoners tellen, hoe sociaal en etnisch gediversifieerd? Bestaat er zoiets als de ideale hoofdstad? En waarom zien steeds meer visionaire cultuursociologen en economen de toekomst in de steden liggen?
Beantwoordt Brussel overigens aan die kenmerken? Kan Brussel, zoals het vandaag bestaat en is opgevat, als gemeente, Belgische hoofdstad, gewest en Europese hoofdstad, zijn rol aan? Zit het veeltalige Brussel niet genepen in een staatshervormingslogica die het niet toelaat te groeien tot een heuse metropool? Of is dat niet nodig?
Deel dit bericht op uw sociale mediakanalen of verzend de link met een E-post bericht.
De Vlaamse Volksbeweging een duwtje in de rug geven? Uw steun zorgt ervoor dat de Vlaamse Volksbeweging haar werk kan blijven uitvoeren. Bovendien krijg je jaarlijks vanaf een bedrag van €40 een fiscaal attest.